Moederkleur (kleurenharmonie)

Als je verschillende kleuren gebruikt die niet zo dicht bij elkaar liggen op de kleurencirkel, dan hebben die kleuren allemaal sterk eigen karakter. Ze contrasteren sterk met elkaar. Kijk maar eens naar de foto hieronder:

Bovenstaande kleuren zien er leuk uit, maar het zijn enkelingen die naast elkaar staan. Ze hebben vrijwel geen gemeenschappelijke band.

Toch kunnen we deze kleuren heel makkelijk met elkaar binden door een moederkleur te gebruiken. Op de foto hieronder zie je sterk contrasterende kleuren. Ik leg van het geel, groen en rood wat apart.

Ik kies er nu voor om het paars als moederkleur te gebruiken. Ik doe iets van het paars door het geel, groen en rood.

Het paars is dan een kleur die door alle andere kleuren heenzit. Na menging ziet het er op het palet als volgt uit:

Nu zet ik ze op het papier, en je ziet dat de kleuren nu veel beter met elkaar omgaan. Het is harmonieuzer. Een moederkleur zorgt ervoor dat kleuren naar elkaar toe groeien.

Dit is eigenlijk ook wat we in de praktijk gewoon om ons heen zien als we dingen gaan naschilderen. Er is altijd een bepaald soort licht en dat licht bepaalt wat voor kleuren we te zien krijgen. Het licht zorgt dan ook voor soort harmonie binnen die kleuren.

Als je dus gewoon goed observeert en goed namengt, dan krijg je vanzelf ook een goede kleurenharmonie. Maar dat is in de praktijk soms makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom kan een beetje van dit soort kennis weleens nuttig zijn.

Als je graag een harmonieus schilderij wil maken, werk dan met een moederkleur. En je kan door observatie misschien achterhalen welke kleur dat zo’n beetje is, of je bepaalt het zelf.

Nu pas ik dezelfde kleuren nog een keer aan, maar deze keer gebruik ik het groen als moederkleur. Dan krijg ik een ander resultaat, maar zoals je ziet ook dat geeft weer een harmonieus beeld:

Met die moederkleur is het een beetje uitkijken, bij sommige kleuren hoef je er maar weinig in te doen, bij andere kleuren moet er soms juist wat meer in. Dat is dus een kwestie van voorzichtig aftasten.

Foto hieronder: bovenste rij geen moederkleur. Middelste rij: paars als moederkleur. Onderste rij: groen als moederkleur.

Beperkt palet en moederkleur

Als je met een beperkt palet werkt (zie het artikel over werken met een beperkt palet) krijg je automatisch vaak al een betere kleurenharmonie.

Je hebt dan immers niet zoveel verschillende kleuren op je palet liggen. Daardoor gebruik je dus ook eerder ‘per ongeluk’ een moederkleur. Dit geldt trouwens niet voor het beperkte palet van primair geel, magenta en cyaan, want dat palet levert al snel hele felle kleuren op die sterk met elkaar contrasteren.

Schilder het liefst in eerste instantie te saai!

Maak je geen zorgen als je schilderij iets té saai wordt. Het is altijd makkelijker om een te onverzadigd, te weinig contrastrijk schilderij wat pit te geven dan om een te pittig schilderij met teveel contrasten af te zwakken.

Hier onder zie je wat saaie kleuren. Geen probleem, je kunt er altijd wat extra pit in doen.

Een schilderij dat opgebouwd is met te felle kleuren is moeilijk af te zwakken, omdat dan álles aangepakt moet worden. Een schilderij dat wat te saai is van kleur, heeft vaak maar op één plek (of op enkele plekken) net wat meer kleur nodig om ineens heel sprankelend en spannend te worden.